1. Genel Olarak
E – ticaret, bilişim sistemleri ile araçları kullanılarak açık ve kapalı ağlar üzerinden fiziki temas kurulmaksızın gerçekleştirilen ticari faaliyetler bütünüdür.[1] Elektronik sözleşme ise bu yolla kurulan sözleşmeleri ifade etmektedir. E- ticaret başlığı altında internet sitleri üzerinden sözleşmenin diğer tarafı veyahut tarafları ile kurulan elektronik sözleşmeler, hukukun birçok dalıyla iç içedir. Bu kapsamda her iki tarafında da işletme olduğu sözleşmeler açısından TBK’nın genel hükümleri ile TTK’nın ilgili hükümleri uygulama alanı bulacak olup bir tarafın tüketici olduğu durumlarda ise tüketiciler açısından özel hükümler barındıran TKHK uygulama alanı bulacaktır.
Genel olarak sözleşmelerin kurulması açık veya örtülü irade beyanı olan öneri ve kabul ile gerçekleşmekte olup tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanları ile kurulmaktadır.[2] Elektronik sözleşmeler ise, satıcı veya sağlayıcıların mal ve hizmetlerini satmak amacıyla kurmuş oldukları internet sitesi üzerinden satışa konu edinilen ürünlerin incelenerek alıcı tarafından sipariş verilmesi suretiyle kurulmaktadır.
Elektronik ticaret sözleşmelerinin bir diğer özelliği, tarafların sözleşmenin içeriği ve şartları hususunda tartışma imkanı olmaksızın mesafeli bir şekilde kurulmasıdır. Başka bir deyişle hazır olmayanlar arasından kurulan elektronik sözleşmelerde genel olarak sözleşmenin hükümleri satıcı veya sağlayıcı tarafından önceden hazırlanarak sözleşmenin diğer tarafına [3]sunulmaktadır.
2. Elektronik Sözleşme Türleri
Gün geçtikçe gelişen e-ticaret kapsamında elektronik sözleşmeler ile her türlü mal ve hizmet ortamının internette satışının yapılması mümkün olup satıcı veya sağlayıcı sattığı ürünü posta veyahut kurye ile alıcısına teslim ederken, alıcı ise satın almış olduğu ürünün karşılığı olan ücreti elektronik ödeme araçları vasıtasıyla ödeyerek borcunu ifa etmektedir.
İnternet üzerinden satışa sunulan dijital ürün satımına yönelik sözleşmelerde ise yazılım, film, müzik gibi elektronik ortamdaki ürünler satışa sunulmakta olup yine elektronik ortamda bilet satışı, posta hizmetleri, bankacılık ve sigorta hizmetleri, tatil rezervasyonları gibi hizmet satışına yönelik sözleşmeler de olabilmektedir.
a. Mesafeli Satış Sözleşmesi
Mesafeli satış sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerden olup, bu sözleşme türünde bir taraf belirli bir mal veya hizmet sunmayı diğer taraf ise bedel ödeme borcu altına girmektedir. Bu tip sözleşmelerde çoğunlukla diğer taraf tüketici olduğu için bahse konu sözleşmelere ilişkin düzenlemeler tüketici ve sağlayıcı arasındaki dengeyi koruyabilmek adına Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun kapsamında düzenlenmiştir. Mesafeli satış sözleşmelerinin en belirgin özelliği sözleşmenin taraflarının fiziki olarak hiç bir araya gelmiyor olmasıdır.
Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nin 5. Maddesi kapsamında sözleşmenin zayıf tarafı olan tüketicinin sözleşmenin kurulmasından önce, sözleşmeye konu mal veya hizmetin temel nitelikleri, cayma hakkının kullanılması, tüketicinin ödeyecek olduğu ücretler, Tüketici Hakem Heyetine başvuru yolu gibi hususlarda ön bilgilendirme yükümlülüğü getirilmiştir.
Mesafeli satış sözleşmelerinde sağlayıcı taahhüt ettiği sürede sözleşme konusu mal veya hizmeti yerine getirmekle yükümlü olup bahse konu yükümlülüğünün ihlali halinde tüketicinin sözleşmeyi fesih hakkı doğacaktır. Bununla birlikte bu sözleşmelerde cayma hakkı mal veya hizmetinin yerine getirildiği tarihten itibaren on dört içinde kullanılmalıdır. Cayma hakkının kullanılmış olduğuna dair ispat yükümlülüğü ise tüketicinin üzerindedir.
b. Devre Tatil Ve Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmeleri
E- Ticaret sözleşmeleri kapsamında karşımıza çıkan tüketici sözleşmelerinin bir türü de devre tatil ve uzun süreli tatil hizmeti sözleşmeleridir. Bahse konu sözleşmenin düzenlenmesi Devre Tatil ve Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmeleri Yönetmeliği ile yapılmıştır. Bahse konu sözleşmenin tanımı ise Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 50. Maddesine göre bir yıldan uzun süre için kurulan ve tüketiciye bu süre zarfında birden fazla dönem için bir veya daha fazla sayıda gecelik konaklama imkanı veren sözleşme türü olarak tanımlanmıştır.
Devre tatil ve uzun süreli tatil hizmetlerine ilişkin sözleşme kurulmadan önce sağlayıcı bilgilendirme yükümlülüğü yazılı olarak yerine getirmek zorunda olup, bilgilendirme formunda anlatılanların en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir ve sade bir dil ile yazılması gereklidir. Bahse konu bilgilendirme yükümlülüğü kalıcı veri saklayıcı ile de gerçekleştirilebilmektedir. Yine burada da tüketici on dört gün içinde herhangi bir sebep göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkında sahiptir.
c. Paket Tur Sözleşmeleri
E-Ticarette öne çıkan bir diğer sözleşme türü ise paket tür sözleşmeleri olup Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun 51. Maddesinde paket tür düzenleyicileri ile aracıları arasında ulaştırma, konaklama, veya başka turizm hizmetleri hakkında en az ikisinin birlikte her şeyin dahil olduğu fiyatla satıldığı ve hizmetin yirmi dört saatten uzun süreyi kapsadığı veya gecelik konaklamayı içerdiği sözleşme olarak tanımlanmıştır. Yine burada da tüketici lehine ön bilgilendirme yükümlülüğü öngörülmüş olup verilmesi zorunlu olan bu broşürlerin asgari unsurları ise Paket Tur Sözleşmeleri Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Bu sözleşme türünde de yine tüketicinin sözleşmeden dönme hakkını kullanması halinde, paket tur düzenleyicisi, bildirimin kendisine ulaştığı andan itibaren ücret tutarının tamamının en geç on dört gün içinde iade etmekle yükümlüdür.
[1] Ferman Kaya, E-ticaret hukuku ve tüketici uygulamaları
[2] M. Kemal Oğuzman/ M. Turgut Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015, s. 55 vd.
[3] Necip Kocayususpaşaoğlu/ Hüseyin Hatemi/ Rona Serozan/ AbdülkadİR Arpacı, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, Cilt 1, 4. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, s. 98
Comments